- Rus prezidenti Wladimir Putin ŞHG sammitinde Ukraina urşuny gorap çykyş etdi
- Hytaýyň lideri Si Szinpin Hytaýyň barha ösýän diplomatik täsirini mazamlady, maliýe ýardamlaryny wada berdi we ŞHG Ösüş bankynyň döredilmegini teklip etdi.
- Sammit Pekin we Moskwa arasyndaky çuňlaşýan gatnaşyklara ünsi çekdi, Si we Putin Günbatar ýolbaşçylygyndaky global institutlara garşy jebisleşen frontda çykyş etdi
Rus prezidenti Wladimir Putin hytaý lideri Si Szinpiniň ýanynda egindeş durup, özüniň Ukraina çozuşy bilen baglylykda Günbatara garşy aýgytly çykyş etdi. Iki lider Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Hytaýda geçen sammitinde özleriniň ysnyşykly gatnaşyk edýändiklerini görkezdiler.
Russiýanyň TASS habarlar agentligine görä, Putin Týanszin şäherinde öz işine başlan sammitde 1-nji sentýabrda eden çykyşynda Ukrainadaky urşuň “rus hüjümleriniň netijesinde däl”, Kiýewde Günbataryň goldamagynda bolup geçen agdarylyşygyň netijesinde turandygyny aýtdy. Ol Günbataryň Ukrainany NATO ýaranlygyna çekmek boýunça eden synanyşyklarynyň “Russiýanyň howpsuzlygyna göni wehim abandyrandygyny” aýdyp, sözüniň üstüni ýetirdi.
Putin Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyny magtap, onuň “möwriti geçen ýewro-merkezli we ýewro-atlantik modelleriň öwezini doldurýan” ulgamlary döredip biljek hakyky köptaraply hyzmatdaşlyk meýilnamasy bolandygyny aýtdy. Ol munuň bilen II Jahan urşundan soň global institutlary emele getiren Günbatar-goldawly maliýe we howpsuzlyk guramalaryna salgylandy. ŞHG-nyň düzümine Belarus, Hytaý, Hindistan, Eýran, Gazagystan, Gyrgyzystan, Pakistan, Russiýa, Özbegistan we Täjigistan girýär.
Putiniň bu bellikleri esasan Hytaýyň dünýädäki diplomatik täsir güýjüne ünsi çekýän ŞHG sammitiniň dowamynda aýdyldy. Bu çäre Pekin bilen Moskwanyň arasyndaky ýakyn gatnaşyklary, hususan-da Si bilen Putiniň arasyndaky şahsy dostlugy görkezýän pursatlara şaýat boldy. Olar 31-nji awgustda geçirilen kabul ediş banketinde beýleki liderler bilen toparlarýyn surata düşülmeginden soňra bilelikde ýörediler.
Bu sammit Siniň özüni Global günortanyň lideri hökmünde öňe çykarmagyna-da mümkinçilik berdi. Ol ABŞ prezidenti Donald Trampyň tarif düzgünleri, şeýle-de ABŞ-nyň daşary ýurtlara berýän hemaýatlaryny kesmegi netijesinde emele gelen näbelliligiň tersine, ykdysady durnuklylygy ileri tutýan lider hökmünde öňe saýlanýar.
Si ŞHG agza döwletlere şu ýyl 2 milliard ýuan (280 million dollar) möçberinde grantlary wada berdi, şeýle-de ŞHG bank konsorsiumyna 10 milliard ýuwan (1,4 milliard dollar) möçberinde karz pullaryny bölüp berdi.
Şeýle-de, ol mümkingadar gysga wagtda ŞHG Ösüş bankynyň döredilmegine çagyrdy.
Si, Putin we ŞHG üçin bir ädim öňemi?
ŞHG 2001-nji ýylda esaslandyrylaly bäri örän az sanly syýasy üstünlik gazandy. Şeýle-de, gurama dünýädäki iň awtokrat liderleriň ýygnanyşyp, Günbatar ýolbaşçylygyndaky global tertibe garşy boş gürrüň edýän ýeri hökmünde-de tankytlanýardy .
Ýöne Hytaý bu ýyl Týanszin şäherinde geçýän sammitde bu keşbi üýtgetmäge çalyşýar. Siniň yglan eden täze inwestisiýalary bilen bir hatarda Hytaýyň daşary işler ministriniň orunbasary Liu Bin hem liderleriň 10 ýyllyk ösüş meýilnamalaryny tassyklap biljekdiklerini, şeýle-de beýleki ykdysady we howpsuzlyk taslamalaryny tanyşdyryp biljekdiklerini aýtdy.
Topar özüniň simwoliki roluna-da üns gönükdirip, özüni, Hytaýyň ýolbaşçylygynda, global ulgama alternatiw hökmünde görkezmäge çalyşýar.
Si “hegemoniýaçylyga”, “Sowuk uruş mentalitetine” we “gorkuzmak tejribelerine” garşylyk beýan etdi. Şeýle bellikler Hytaýyň Kommunist partiýasy tarapyndan ABŞ-ny, anyklaşdyrmazdan, tankyt etmegiň nomenklaturalary bolup durýar.
Forum